Sejarah
Ngadegé Majapahit
Arca Harihara, dewa gabungan Siwa lan Wisnu sing dadi penggambaran Kertarajasa. Panggonané mauné ana nang
Candi Simping, Blitar, saiki wis dadi koleksiné Museum
Nasional Republik Indonesia.
Sedurung ngadegé Majapahit, Singhasari wis dadi paling kuat nang Jawa.
Perkara iki dadi perhatian Kubilai Khan, penguasané Dinasti Yuan nang Tiongkok. Deweke banjur ngirim utusan sing
jenengé Meng Chi maring Singhasari kanggo njaluk upeti. Kertanagara, penguasa kerajaan Singhasari
sing paling kéri ora gelem mbayar upeti malah ngrusak rainé lan ngethok kupingé
utusan kuwe. Kublai Khan kesuh banjur ngirim ekspedisi gedhe maring ke Jawa
taun 1293.
Waktu semono, Jayakatwang, adipati Kediri, uwis maténi
Kertanagara. Amarga sarané Aria Wiraraja, Jayakatwang banjur ngaweh
ampunan maring Raden Wijaya, mantuné Kertanegara, sing
teka nyerahna awake dhewek. Raden Wijaya terus diwenehi alas Tarik. Dheweke banjur mbuka alas kuwe lan
mbangun desa anyar. Desané dijenengi Majapahit, sing jenengé dijikot
sekang buah maja, lan rasané sing "pahit" kuwe.
Dong pasukané Mongol teka, Wijaya ngrewangi pasukan
Mongol kanggo perang nglawan Jayakatwang. Tapi Raden Wijaya mbalik nyerang
kanca Mongolnya dadine bangsa mongol kuwe kepaksa narik bali maning pasukané.
Waktu kuwe uga kesempatan terakhiré bangsa mongol nggunakna angin muson ben teyeng bali, néek ora mereka
kudu ngenteni enem wulan maning tembéké teyeng berlayar.
Tanggal pasti
sing dienggo dadi tanggal lairé kerajaan Majapahit kuwe dina penobatané Raden
Wijaya dadi raja, yaiku tanggal 15 wulan Kartika taun 1215 saka sing padha karo
tanggal 10 November 1293. Raden Wijaya dinobatna nganggo jeneng resmi Kertarajasa Jayawardhana. Kerajaan iki
ngadepi masalah. Wong-wong kepercayaané Kertarajasa, termasuk Ranggalawe, Sora, lan Nambi mberontak nglawan dheweke, senajan
pemberontakan kuwe gagal. Slamet Muljana ngira-ira nek mahapatih Halayudha sing nglakokna
konspirasi kanggo nibaknakabeh wong kepercayaané raja, ben dheweke teyeng olih
posisi paling dhuwur nang pemerentahan. Tapi seuwise kematian pemberontak sing
keri dhewek yaiku (Kuti), Halayudha dicekel lan dipenjara, terus
diukum mati. Wijaya seda taun 1309.
Anak lan
penerusé Wijaya, Jayanegara, Pararaton nyebuté Kala Gemet, sing
artiné "penjahat lemah". Kira-kira pas jamane pemerentahan
Jayanegara, ana pendeta Italia, Odorico da Pordenone sing
teka maring keraton Majapahit nang Jawa. Taun 1328, Jayanegara dipateni nang
tabibé sing jenengé Tanca. Ibu tiriné yaiku Gayatri Rajapatni kuduné nggantikna
dadi ratu, tapi Rajapatni malah milih mundur sekang istana lan dadi bhiksuni. Rajapatni banjur nunjuk anak
wedhoné Tribhuwana Wijayatunggadewi
kanggo dadi ratu Majapahit. Tahun 1336, Tribhuwana nunjuk Gajah Mada dadi Mahapatih. Dong lagi
dilantik Gajah Mada ngucapna Sumpah Palapa sing ngumumna rencanané
kanggo nggedhekna kekuasaan Majapahit lan mbangun kemaharajaan. Neng jamane
kekuasaan Tribhuwana, kerajaan Majapahit berkembang dadi lewih gedhe lan
kondang nang kepulauan Nusantara. Tribhuwana berkuasa nang Majapahit nganti
sedanén ibuné taun 1350. Dheweke digantikna nang putrané, Hayam Wuruk.
Kejayaan Majapahit
Bidadari Majapahit sing anggun,
ukiran emas apsara (bidadari surgawi) gaya khas
Majapahit nggambarna jaman kerajaan Majapahit dadi "jaman keemasan"
nang kepulauan nusantara.
Terakota wajah sing dipercaya sebagai
potret Gajah Mada.
Hayam Wuruk,
uga disebut Rajasanagara, mrentah Majapahit sekang taun 1350
nganti 1389.
Neng jaman iki Majapahit nemonipuncak kejayaané direwangi dening mahapatihnya, Gajah Mada. Jamané dicekel Gajah Mada
(1313-1364), Majapahit nguasai wilayah lewih akeh.
Miturut Kakawin Nagarakretagama
pupuh XIII-XV, daerah kekuasaan Majapahit
kuwe gutul Sumatra,
semenanjung Malaya, Kalimantan,
Sulawesi,
kepulauan Nusa Tenggara, Maluku, Papua,
lan sebagian kepulauan Filipina[12].
Sumber iki nidhokna batas paling jembar sekaligus puncak kejayaan Kemaharajaan
Majapahit.
Tapi, batasan alam
lan ekonomi nidhokna nek daerah-daerah kekuasaan kuwe kethoné ora ana nang
ngisore kekuasaan Majapahit, tapi ana hubung siji karo liyane amarga
perdagangan sing mungkin dimonopoli nang raja[13].
Majapahit uga nduweni hubungan karo Campa, Kamboja,
Siam, Birma bagian selatan, lan Vietnam,
malah tau ngirim duta-dutané maring Tiongkok.
Raja-raja Majapahit
Silsilah wangsa Rajasa, keluarga penguasa Singhasari lan Majapahit. Penguasa ditandai
nang jerone gambar iki.
Para penguasa
Majapahit kuwe penerus sekang keluarga kerajaan Singhasari, sing dirintis nang Sri Ranggah Rajasa, pendiri Wangsa Rajasa jaman kéri-kériné abad
ke-13. Kiye catétan daftar penguasa Majapahit. Nek digathekna ana periode sing
kosong antarané pemerintahan Rajasawardhana (penguasa ke-8) lan Girishawardhana
sing mungkin diakibatna sekang krisis suksesi sing mecahna keluarga kerajaan Majapahit
dadi loro kelompok.
Jeneng Raja
|
Gelar
|
Taun
|
Kertarajasa Jayawardhana
|
||
Kalagamet
|
||
Sri Gitarja
|
||
Sri Rajasanagara
|
||
Brawijaya I
|
||
Brawijaya II
|
||
Purwawisesa atawa Girishawardhana
|
Brawijaya III
|
|
Bhre Pandansalas, atawa Suraprabhawa
|
Brawijaya IV
|
|
Bhre Kertabumi
|
||
Brawijaya VI
|
||
Hudhara
|
Warisan sejarah
Arca pertapa Hindu sekang jaman Majapahit akhir.
Koleksi Museum für Indische Kunst, Berlin-Dahlem, Jerman.
Majapahit uwis
dadi sumber inspirasi kejayaan jaman gemiyen kanggo bangsa-bangsa Nusantara
neng abad-abad seterusé.
Arsitektur
Sepasang patung penjaga gerbang abad ke-14 dari kuil Majapahit nang Jawa
Timur (Museum of Asian Art, San Francisco)
Majapahit nduweni
pengaruh sing nyata lan berkelanjutan bab arsitektur nang Indonesia. Penggambaran
bentuk paviliun (pendopo) macem-macem bangunan nang ibukota Majapahit
nang jerone kitab Negarakretagama uwis dadi inspirasi kanggo arsitektur
macem-macem bangunan keraton nang Jawa uga Pura lan kompleks perumahan masyarakat nang Bali
jaman saiki.
Senjata
Neng jaman
Majapahit ana perkembangan, pelestarian, lan penyebaran teknik nggawe keris kambi fungsi sosial lan ritualé.
Teknik nggawe keris dadi lewih alus lan pemilihan bahané dadi tambah selektif.
Keris sedurungé jaman Majapahit terkenal abot nanging sejegé masa iki lan
seterusé, bilah keris sing entheng tapi kuat dadi petunjuk kualitasé keris.
Pangganggone keris nggo tanda kebesaran kalangan aristokrat uga berkembang nang masa iki
lan tambah luas maring sakabehé penjuru Nusantara, utamané nang bagian kulon.
Seliané keris,
teknik nggawe lan nganggo tombak uga melu berkembang.
0 komentar:
Posting Komentar