SERAT KALATIDA
Sinom
1. Mangkya darajating praja, Kawuryan wus sunyaturi, Rurah pangrehing ukara, Karana tanpa palupi, Atilar silastuti, Sujana sarjana kelu, Kalulun kala tida, Tidhem tandhaning dumadi, Ardayengrat dene karoban rubeda
1. Mangkya darajating praja, Kawuryan wus sunyaturi, Rurah pangrehing ukara, Karana tanpa palupi, Atilar silastuti, Sujana sarjana kelu, Kalulun kala tida, Tidhem tandhaning dumadi, Ardayengrat dene karoban rubeda
Keadaan negara
waktu sekarang, sudah semakin merosot. Situasi (keadaan tata negara) telah
rusah, karena sudah tak ada yang dapat diikuti lagi. Sudah banyak yang
meninggalkan petuah-petuah/aturan-aturan lama. Orang cerdik cendekiawan terbawa
arus Kala Tidha (jaman yang penuh keragu-raguan). Suasananya mencekam. Karena
dunia penuh dengan kerepotan.
2. Ratune ratu
utama, Patihe patih linuwih, Pra nayaka tyas raharja, Panekare becik-becik,
Paranedene tan dadi, Paliyasing Kala Bendu, Mandar mangkin andadra, Rubeda
angrebedi, Beda-beda ardaning wong saknegara
Sebenarnya
rajanya termasuk raja yang baik, Patihnya juga cerdik, semua anak buah hatinya
baik, pemuka-pemuka masyarakat baik, namun segalanya itu tidak menciptakan
kebaikan. Oleh karena daya jaman Kala Bendu. Bahkan kerepotan-kerepotan makin
menjadi-jadi. Lain orang lain pikiran dan maksudnya.
3.Katetangi
tangisira, Sira sang paramengkawi, Kawileting tyas duhkita, atamen ing ren
wirangi, Dening upaya sandi, Sumaruna angrawung, Mangimur manuhara, Met pamrih
melik pakolih, Temah suka ing karsa tanpa wiweka
Waktu itulah
perasaan sang Pujangga menangis, penuh kesedihan, mendapatkan hinaan dan malu,
akibat dari perbuatan seseorang. Tampaknya orang tersebut memberi harapan
menghibur sehingga sang Pujangga karena gembira hatinya dan tidak waspada.
4.Dasar karoban
pawarta, Bebaratun ujar lamis, Pinudya dadya pangarsa, Wekasan malah kawuri,
Yan pinikir sayekti, Mundhak apa aneng ngayun, Andhedher kaluputan, Siniraman
banyu lali, Lamun tuwuh dadi kekembanging beka
Persoalannya
hanyalah karena kabar angin yang tiada menentu. Akan ditempatkan sebagai pemuka
tetapi akhirnya sama sekali tidak benar, bahkan tidak mendapat perhatian sama
sekali. Sebenarnya kalah direnungkan, apa sih gunanya menjadi pemuka/pemimpin ?
Hanya akan membuat kesalahan-kesalahan saja. Lebih-lebih bila ketambahan lupa
diri, hasilnya tidak lain hanyalah kerepotan.
5. Ujaring
panitisastra, Awewarah asung peling, Ing jaman keneng musibat, Wong ambeg
jatmika kontit, Mengkono yen niteni, Pedah apa amituhu, Pawarta lolawara, Mundhuk
angreranta ati, Angurbaya angiket cariteng kuna
Menurut buku
Panitisastra (ahli sastra), sebenarnya sudah ada peringatan. Didalam jaman yang
penuh kerepotan dan kebatilan ini, orang yang berbudi tidak terpakai.
Demikianlah jika kita meneliti. Apakah gunanya meyakini kabar angin akibatnya
hanya akan menyusahkan hati saja. Lebih baik membuat karya-karya kisah jaman
dahulu kala.
6. Keni kinarta
darsana, Panglimbang ala lan becik, Sayekti akeh kewala, Lelakon kang dadi
tamsil, Masalahing ngaurip, Wahaninira tinemu, Temahan anarima, Mupus
pepesthening takdir Puluh-Puluh anglakoni kaelokan
Membuat kisah
lama ini dapat dipakai kaca benggala, guna membandingkan perbuatan yang salah
dan yang betul. Sebenarnya banyak sekali contoh -contoh dalam kisah-kisah lama,
mengenai kehidupan yang dapat mendinginkan hati, akhirnya “nrima” dan
menyerahkan diri kepada kehendak Tuhan. Yah segalanya itu karena sedang
mengalami kejadian yang aneh-aneh.
7. Amenangi
jaman edan, Ewuh aya ing pambudi, Milu edan nora tahan, Yen tan milu anglakoni,
Boya kaduman melik, Kaliren wekasanipun, Ndilalah karsa Allah, Begja-begjane
kang lali, Luwih begja kang eling lawan waspada
Hidup didalam
jaman edan, memang repot. Akan mengikuti tidak sampai hati, tetapi kalau tidak
mengikuti geraknya jaman tidak mendapat apapun juga. Akhirnya dapat menderita
kelaparan. Namun sudah menjadi kehendak Tuhan. Bagaimanapun juga walaupun orang
yang lupa itu bahagia namun masih lebih bahagia lagi orang yang senantiasa
ingat dan waspada.
8. Semono iku
bebasan, Padu-padune kepengin, Enggih mekoten man Doblang, Bener ingkang
angarani
Nanging sajroning batin, Sejatine nyamut-nyamut, Wis tuwa arep apa, Muhung mahas ing asepi, Supayantuk pangaksamaning Hyang Suksma
Nanging sajroning batin, Sejatine nyamut-nyamut, Wis tuwa arep apa, Muhung mahas ing asepi, Supayantuk pangaksamaning Hyang Suksma
Yah segalanya
itu sebenarnya dikarenakan keinginan hati. Betul bukan ? Memang benar kalau ada
yang mengatakan demikian. Namun sebenarnya didalam hati repot juga. Sekarang
sudah tua, apa pula yang dicari. Lebih baik menyepi diri agar mendapat ampunan
dari Tuhan.
9.Beda lan kang
wus santosa, Kinarilah ing Hyang Widhi, Satiba malanganeya, Tan susah ngupaya
kasil
Saking mangunah prapti, Pangeran paring pitulung, Marga samaning titah, Rupa sabarang pakolih, Parandene maksih taberi ikhtiyar
Saking mangunah prapti, Pangeran paring pitulung, Marga samaning titah, Rupa sabarang pakolih, Parandene maksih taberi ikhtiyar
Lain lagi bagi
yang sudah kuat. Mendapat rakhmat Tuhan. Bagaimanapun nasibnya selalu baik.
Tidak perlu bersusah payah tiba-tiba mendapat anugerah. Namun demikian masih
juga berikhtiar.
10. Sakadare
linakonan, Mung tumindak mara ati, Angger tan dadi prakara, Karana riwayat
muni, Ikhtiyar iku yekti, Pamilihing reh rahayu, Sinambi budidaya, Kanthi awas
lawan eling, Kanti kaesthi antuka parmaning Suksma
Apapun
dilaksanakan. Hanya membuat kesenangan pokoknya tidak menimbulkan persoalan.
Agaknya ini sesuai dengan petuah yang mengatakan bahwa manusia itu wajib
ikhtiar, hanya harus memilih jalan yang baik. Bersamaan dengan usaha tersebut
juga harus awas dan waspada agar mendapat rakhmat Tuhan.
11. Ya Allah ya
Rasulullah, Kang sipat murah lan asih, Mugi-mugi aparinga, Pitulung ingkang
martani
Ing alam awal akhir, Dumununging gesang ulun, Mangkya sampun awredha, Ing wekasan kadi pundi
Mula mugi wontena pitulung Tuwan
Ing alam awal akhir, Dumununging gesang ulun, Mangkya sampun awredha, Ing wekasan kadi pundi
Mula mugi wontena pitulung Tuwan
Ya Allah ya
Rasulullah, yang bersifat murah dan asih, mudah-mudahan memberi pertolongan
kepada hambamu disaat-saat menjelang akhir ini. Sekarang kami telah tua,
akhirnya nanti bagaimana. Hanya Tuhanlah yang mampu menolong kami.
12. Sageda
sabar santosa, Mati sajroning ngaurip, Kalis ing reh aruraha, Murka angkara
sumingkir, Tarlen meleng malat sih, Sanityaseng tyas mematuh, Badharing
sapudhendha, Antuk mayar sawetawis, BoRONG angGA saWARga meSI marTAya
Mudah-mudahan
kami dapat sabar dan sentosa, seolah-olah dapat mati didalam hidup. Lepas dari
kerepotan serta jauh dari keangakara murkaan. Biarkanlah kami hanya memohon
karunia pada MU agar mendapat ampunan sekedarnya. Kemudian kami serahkan jiwa
dan raga dan kami
0 komentar:
Posting Komentar